Bir elektronikcinin en büyük yardımcısı, gözü kulağı monitörizasyonaletleridir.Bunlar voltmetre, ampermetre, osiloskop… gibi aletlerdir.Multimetre yani diğer adı ile avometre amatör olsun profesyonel olsun tüm elektronikcilerin ( saat tamircileri bile ) kullandığı bir alettir.
Aslında multimetreyi ayrı bir alet olarak tanıtmak pek doğru olmaz sanırım.Bir multimetre üzerinde dc voltmetre ac voltmetre diot testi ampermetre transistör testi direnç ölçümü bazı modelerde bulunan sıcaklık ölçümü frekans ölçümü gibi bir çok ölçümü yapabilen bir cihazdır.Adı üstünde “multi”.Benim elimdeki multimetre:
Bir multimetre elektronikcinin eli ayağı gibidir.Kendimden örnek verecek olursak.Yaptığım her çalışmada elimin altında bir multimetre bulunur.Özellikle voltmetre özelliğini sıkça kullanıyorum. Bu kadar çok özellikli cihazın fiyatı da uçuk değil.Uygun fiyatlara her elektronikcide bulunabilecek bir cihaz.
Gelelim cihazın kullanılmasına.
Cihazı açtığınızda kutudan bir multimetre bir kırmızı renkli kablo bir siyah renkli kablo çıkar.Çoğu multimetrede 3 tane kablo girişi vardır. ( Resmin sağ altı, bir tane kırmızı kablo olan delikler kablo girişidir.) Bağlayacağımız siyah kablo toprak,ground yani - kutup kablosudur.Bu kablonun yeri sabittir.En alt girişe takılır.( Üstünde com, gnd yazar ya da toprak bağlantısı resmi ile şematize edilmiştir.)Elimizdeki diğer kırmızı kablo ise ampermetre ölçümü yapılacaksa genellikle ortadaki girişe takılır.Yanında V A gibi ifadeler bulunur.Eğer ampermetre özelliğini kullanacksak kırmızı kablomuzu üstteki yere takarız.Çoğu multimetre max 10A ölçümü destekler.Taktığımız girişin üzerinde Max ..A gibi bir yazı vardır.
Kırmızı kabloyu yanlış yere mi taktım diye endişelenmeyin, ufak bir testle elinizdeki aletin girişlerini bulacağız.
Not:Multimetreler genellikle standarttır.Fakat elinizdeki cihaz farklı özellikler gösterebilir.Bu yüzden standart özellikleri anlatıyorum.Yazıyı kendi elimdeki cihaza göre hazırlıyorum.Farklılıklardan dolayı sorun yaşarsanzı sorabilirsiniz.
DC Volt Ölçümü:
Multimetremizin ortasındaki yuvarlağı çevirerek kullanacağımız özelliği seçeriz.Yuvarlağın üstündeki çubuğun ince ucu ya da üzerinde ok bulunan uç seçimimizi belirler.Yuvarlağı istediğimiz yönde çevirebiliriz.İçindeki metaller zarar görmesin diye yavaş çevirmekte fayda var.
DCV başlığı altında 5 tane seçim nokatsı var.
200m 2000m 20 200 1000
Eğer ucumuzu 200m kademesine getirirsek cihazımız 200mv a kadar ölçüm yapar.Bu kademe çok hasas ölçümler için idealdir.Eğer gerilim 200mv dan fazla ise ekranda 1 görürüz.O zaman kademeyi 2000m ye alırız.Bu ayarla anlayabileceğiniz gibi 2000mv a kadar ölçüm yapabiliriz.1 görürseniz 20 ye alınız.Bu da 20v a kadar 200 200v a kadar 1000 ise 1000v a kadar ölçüm yapar.Test etmek için 20 kademesine alın.Sonra pilin + kutbunu kırmzıya eksi kutbunu siyaha bağlayın.Pilin gerilimine göre bir değer ekranda
görürsünüz.Eğer ters bağlantı var ise başında - yazar.Eğer hiç bir değer okuyamıyorsanız.Büyük ihtimal kırmızı kabloyu yanlış yere takmışsınızdır.Diğer yere takarak deneyiniz.Yine sıfır ise kablolarda kopukluk vardır.( Başıma bu olay geldi.).Bunu çözmek için lütfen diod testi bölümüne bakınız.
Direnç ölçümü
Aslında dirençleri renk kodları ile okuyabiliyoruz.Ama bazı dirençleri okumak mümkün olmuyor.Ya da SMD dirençleri okumakta zorlanabilirsiniz.Bu fonksiyon gerçekten kurtarıcınız oluyor.
Bu bölümde
2000k 200k 20k 2000 200 kademeleri var.
Üzerinden de anlaşabileceği gibi 200 lük bölüm 200ohma kadar ölçüm yapıyor.Eğer direnciniz fazla ise ekranda 1 yazısını görürsünüz.O zaman kademeyi 2000 kısımına alırsınız.Değer okunana kadar seviye yükseltilir. k lı bölümler ise kiloohmu temsil eder ( 1k=1000 ohm).Yani 2000k lık bölümle 2000000 ohm=2 megaohma kadar ölçüm yapabilirsiniz.
Diod testi ya da kısadevre ölçümü
Bu bölümün sembölü bir diod sembolüdür.Ya da bir noktadan çıkan ses dalgaları sembolü şekline bir bölümdür.Bunun amacı bir diyotun uçlarını bulmaya ya da iki yerin birbirine bağlı olup olmadığını test etmek için kullanmaktır.Eğer siyah kablo ile kırmızı kablo birbirine değerse cihazdan bir bip sesi gelir.Ayrıca aradaki direncin ohm cinsinden değeri ekranda gösterilir.Bu bölümü led testi içinde kullanabilrsiniz.Ledin anotunu kırmızıya katodunu siyaha takıp bu bölüme alırsanız led yanacaktır.
Avometrenizin kablolarında kopukluk varsa ya da kırmızı kabloyu yanlış yere taktıysanız birbirine değdirseniz bile bip sesi gelmeyecektir.Kırmızı kablolnun yerini değiştirip bir daha deneyiniz.Eğer yine ötmüyorsa sorunlar bölümüne bakınız.
Transistör testi bölümü
Yuvarlağı hFE konumuna getiriniz.Cihazın sol altında ufak bir yuvarlak vardır.Bunu üstünde B C E PNP NPN gibi yazılar vardır.B Base’yi C Collector ü E Emiteri temsil eder.Pnp Npn ise transistör özelliğidir.Transistörün özelliğine göre ve bacak bağlantısına göre transistörünüzü ufak yuvarlağa takınız.Ekranda bir değer okuyorsanız cihaz sağlamdır.Ayrıca bunu bacakları bulmak için de kullanabilirsiniz.
Ampermetre bölümü
10A 200m 20m 200u bu bölümdedir.
Ölçüm yapabilmek için kırmızı kabloyu diğer girişe takmanız gerekir.m miliamperi yani ma yı temsil eder.u ise mikroamperi temsil eder. 1000000u=1000m=1A. Diğer bölümlerdeki ölçüm yöntemleri ile ölçüm yapınız.Fakat bağlantılar ampermetre tarzında yapılmalıdır.Yani devreye seri bağlanır. SORUN GİDERME BÖLÜMÜNÜ MUTLAKA OKUYUNUZ.
AC Voltmetre
Kırmızı kabloyu tekrar voltmetre girişine takınız.Bu bölümle AC kaynakların voltajlarını ölçebilirsiniz.PRİZLERİ ÖLÇERSENİZ 220V CİVARI BİR DEĞER OKURSUNUZ.FAKAT ACEMİ İSENİZ BUNU KESİNLİKLE ÖNERMİYORUZ.
Kapatma
Cihazı off konumuna getiriniz ki pili bitmesin. 
Sorun Giderme:
-Voltmetre Değeri Sıfır?
Muhtemelen kırmızı kablonuz yanlış yere takıktır.Diğer yere takıp tekrar deneyiniz.Eğer yine değer 0 ise Diod testi ya da kısadevre ölçümü bölümünü okuyup tekrar deneyiniz.Bip sesi yoksa aşağıları da
okuyacaksınız.
-Kablolarda kırık olabilir mi?
Büyük resim için tıklayınız.
Mavi ile gördüğünüz kısım girişleri taktığınız yerdir.
Şimdi sadece kırmızı kabloyu voltmetre bölümüne takın ve kırmızı kablonun ucunu siyah kablo kısmına dokundurun.Cihazı dipd test bölümüne alın.Eğer bir bip sesi varsa siyah kablo kırıktır.Bunun için siyah kablo yerine başka bir kablo takacaksanız.Resimlerde gördüğünüz aletin siyah kablosu doğuştan kırıktı. Yeni kabloyu oraya lehimlemeniz en mantıklıdır.
Lehim nasıl yapılır?
-Ampermetre çalışmıyor?
Kırmızı ile gördüğünüz kısım ampermetre sigortasıdır.
Eğer ampermetreden 10a den fazla akım çekerseniz bu yanar.Üstündeki değere göre yenisi ile değiştirmelisiniz.Aksi taktirde ampermetre çalışmaz.
-Cihazın ekranı açılmıyor
Yeşil ile gördüğünüz kısım cihaz pilidir.
Bu pil cihazınızı çalıştırır.Ekranı çalıştırır.Direnç ölçmenizi sağlar.Bu pili klasik bir 9v ile değiştirirseniz sorun muhtemelen çözülür.
Elllerim artık ağırmaya başladı.Buraya kadar okuduysanız size teşekkür ediyorum. Umarım az da olsa yararımız doknumuştur.
Sorularınızı yorum yazarak sorabilirsiniz.