Lagometre:

Nedir? Nasıl Açılır?
Lagometre bağlantımızın durumu hakkında bilgi veren ve neyin yolunda gidip gitmediğini bilmemize imkan tanıyan bir araçtır. Oyun içinde lagometreyi açmak için tuşuna basarak konsolu açmanız ve " işaretini kaldırıp /cg_lagometer 1 komutunu girmeniz gerekir. Bu komut girildikten sonra lagometre ekranınızın sağ alt köşesinde belirir. Grafiksel bir gösterim şekli olan lagometre, farklı renk ve işaretler kullanarak farklı durumları anlamamızı sağlar.



Ön Bilgi:
Oyun sunucusu , o an oynanan oyun ile ilgili bilgileri (oyunun oynandığı mekanı, oyun içinde gerçekleşen hareketler vb. tanımlayan/simüle eden tüm matematiksel bilgiler) sunucuya bağlı tüm oyunculara göndererek, oyunun tüm oyuncular arasında senkronize bir biçimde gerçekleşmesini ve devam etmesini sağlar. Bu işlem genellikle saniyede 20 kez yapılır (50 milisaniyede bir). Gönderilen bu bilgiler resmi olarak snapshot olarak isimlendirilir. Bu bilgiler yani snapshots'lar sizin bilgisayarınızda render'lenerek, (işlemci ve ekran kartı kullanılarak), o an bulunduğunuz ve oyun motoru tarafından bulunduğunuz alanda gerçekleşen ve "görülebilir" olarak tanımlanan tüm olaylar ekranınıza yansır. Mantıksal olarak görülebilir alanların bilgisi gelir ve renderlenirken, "görülmeyen" alanların da bilgisi de gelir ancak bilgisayarınız tarafından renderlenmez.

Peki, sunucudan saniyede 20 snapshots geliyorsa, genellikle 75-80 fps (frame per second - saniyedeki görüntü sayısı) olan renderleme hızı nasıl gerçekleşmektedir? Ekstra bilgi (fps=80 ve snapshot=20; fps=4snapshot) nereden kaynaklanmaktadır? Elbetteki gönderilen snapshotlar 4 kez renderlenmemektedir, eğer böyle olsaydı ekranda slayt şov benzeri bir izlenim bırakırdı. Gerçekte, başarılı bir şekilde gönderilen snaphots'lar ile bunlar arasında interpolasyon yapılarak elde edilen bilgiler renderlenerek ekrana yansır. Böylece oyun içindeki hareketli nesnelerin, oyuncuların haraketileri yumuşak bir biçimde canlandırılmış olur.

Lagometredeki İşaretler (renkler) ve Anlamları:
Lagometre ortasındaki beyaz kesikli çizgilerle, üst ve alt alan olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Üst alan bilgisayarınız tarafından renderlenen görüntüyü, alt alan ise sunucudan size ulaşan snapshot'ları göstermektedir. Üst alanda, render'lenen her bir görüntü için bir piksel koyulurken, alt alanda sunucudan alınan her bir snapshot için bir piksel koyulmaktadır. Bu sebeple üst alan, alt alandan daha hızlı kaymaktadır.

Şimdi işaretlerin anlamını anlamak amacıyla 6 farklı lagometre görüntüsünü inceleyelim:


Resim 1



Resim 1'de normal, kararlı bir lagometre görüntüsü görülmektedir. Alt alan nerdeyse düzgün bir yeşil çizgi olup yaklaşık olarak 50 ve kararlı bir ping alındığını ifade etmektedir. üst alanda mavi bir çizgi üzerinde ufak ve seyrek sarı çizgiler görülmektedir. Mavi üzerindeki sarı çizgiler aslında istenmeyen işaretlerdir ve bilgisayarınız tarafından ekstrapolasyon ile oluşturulmuş görüntüleri ifade ederler; bir başka deyişle sunucudan gelmeyen snapshotlar yerine "tahmini" olarak üretilen görüntüleri ifade eder. Hiç sarı çizgi olmaması durumu daha ziyade LAN ortamında gerçekleşebilir ve net üzerinden oynarken hiç olmaması hemen hemen mümkün değildir (kısa sürelerle mümkün olabilir).


Resim 2:



Resim 2'de üst alanda mavi çizgi üzerinde sarı üçgenler gözükmektedir. Mavi çizgi sunucudan gelen snapshotlar arasında interpolasyon ile görüntü oluşturulduğunu ifade ederken (olması gerektiği gibi), sarı çizgiler ise doğru snapshotlar dışında ekstrapolasyon ile renderlenen görüntüleri ifade eder. Sarı üçgenin yüksekliği sunucudan alınan doğru snapshot'un ne kadar süre önce alındığını gösterir ve bu sebeple üçgen şeklindedir. Sunucudan doğru/geçerli snapshot'un alınıp renderlendiği andan itibaren geçen süre arttıkça sarı çizginin yüksekliği artar ve doğru snaphot alınıp renderlendiğinde sarı çizginin yüksekliği sıfır olur. Bu gerçekleştiğinde, sunucu, oyuncuyu ekstrapolasyon ile belirlenmiş tahmini yerinden alarak olması gerektiği yere koyar. Bu tip oyunda hafif kesikli bir oyun sözkonusu olur. Oyunu çok fazla etkilemese de, sürekli berrak bir oyun mümkün olmaz.

Resim 3:



Resim 3'de üst alanda ve lagometrenin kenarında büyük ve sarı bir üçgen gözükmektedir. Doğru snapshot'un alınıp renderlenmesinden beri geçen zaman arttıkça bu üçgenin yüksekliği de artar. Bu durum lag fenomeninin grafiksel gösterimidir. Alt alanda yeşil çizgilerin pik yapması o anda oyuncunun pinginin arttığını göstermektedir.


Resim 4:



Resim 4'te alt alanda kırmızı çizgiler gözükmektedir. Bu durum snapshotların network'te kaybolduğunu (iletim esnasında kaybolduğunu - packet loss (paket kaybı) ya da oyuncunun snapshotları işleyemediğini, örneğin işlemciye binen etkili yan yük, arka planda çalışan programlar vb) gösterir. Call of Duty ve diğer Quake motorunu kullanan oyunlar kolay kullanım ve hızlı olmalarından dolayı UDP paketlerini kullanır ancak bu paketlerin tekrar gönderme ve hata düzeltme yetenekleri yoktur. Kısacası sunucu pakedi gönderir ve bunu unutur. Bu kırmızı çizgiler zaman zaman oluşmaktadır ve geniş olmadıkları sürece aslında oynanışı çok fazla etkilemez. Geniş ve sık sık olmaları ise oynanışı son derece rahatsız edecektir.


Resim 5:



Resim 5'te üst alanda oldukça büyük bir sarı üçgen gözükmektedir ve oyunda kısa süreli donmalar şeklinde kendini gösterir ve oyuncu kendini yakın bölgelere "teleport" olmuş halde bulur (doğru snapshot'un sunucudan alındığı ana denk gelir). Sarı çizginin sunucudan geçerli snapshot alınmadığını işaret ettiğini hatırlayınız, bu sebeple "tahmini" görüntü ekrana yansımaktadır.

Resim 6:



Resim 6'da üst alanda birbirine bağlı, orta-büyük boyda sarı üçgen takımı gözükmektedir ve mavi çizgi yoktur. Bu durumda siz hareket etseniz dahi sunucu sizi en son olduğunuz bildiği yere koyar. Bu sırada kayıyormuş hissi duyabilir ya da bir konveyör üzerinde koşuyor fakat aynı yerde kalıyor hissi duyabilir veyahut belirli bir süre hareket edip ilerlemenize rağmen biri sizi kolunuzdan çekip geri götürüyor hissine kapılırsınız. Bu durum sürekli devam ederse sarı üçgen büyüyecek ve lagometrenin üstüne kadar ilerleyip tüm üst alanı sarı renkle dolduracaktır.


İlginç bir ayrıntı:
Bir oyuncu oyunda saniyede yaklaşık olarak 3 metre ilerlemektedir, bu sebeple kaybolan bir snapshot bu oyuncunun bulunduğu yer ile ilgili olarak 15 cm'lik bir yanılgı yaratmaya yeterlidir. Bu durum sizin vurduğunuzu düşündüğünüz kimsenin, sunucu tarafından vurulmamış olarak algılanmasını açıklamak için oldukça yeterlidir.

Sorunları Nasıl Halledeceğiz?:
Yukarıdaki açıklamalardan anlaşıldığı üzere, sorunun 3 temel kaynağı olabilir: Sunucu, oyuncu, sunucu-oyuncu arası veri aktarım yolu. Genellikle kesin teşhis koymak ve kesinlikle oyuncudan kaynaklanıyor ya da sunucudan kaynaklanıyor demek zordur ve tahminde bulunabilir. İki ya da daha fazla verinin göz önünde bulundurulması ile daha anlamlı sonuçlar çıkarılabilir. Oyuncu olarak bizlerin yapabileceği en önemli şey, bir oyun esnasında arka planda çalışan ve sisteme yük bindiren (örneğin: oyun esnasında siz farkında olmadan açılmış bir güvenlik programının sisteminizi taraması), internet band genişliğimizden çalan (örneğin arka planda açık unutulan bir web sayfasında sürekli değişen reklam ilanları) uygulamalardan kurtulmak; sistemimizin virüs, spyware gibi yine sisteme zarar verebilecek, yük bindirecek ve/veya internet band genişliğmizden çalan sızıntı programlardan kurtulmak; oyunun minumum gereksinimlerinden daha iyi bir sisteme ve internet bağlantısına sahip olmaktır. Tüm bunlara zaten sahipsek/sağlamışsak bağlantı performansımızı etkileyen bazı konsol komutlarını (/rate , /snaps , /cl_maxpackets , /cl_packetdup) değiştirerek deneme-yanılma yöntemi ile bağlantımızı daha uygun bir hale getirmeye çalışabiliriz.

Lag'siz, loss'suz, sorunsuz, keyifli oyunlar (;